በበይነመረቡ ላይ ማንኛውንም ጊዜ ካሳለፉ አንዳንድ የተሳሳቱ መረጃዎች ያጋጠሙዎት ሊሆኑ ይችላሉ። የግራ አዕምሮ ወይም የቀኝ አእምሮ ያላቸው ሰዎች በሜም ውስጥ ያሉትን ቀለሞች በተለየ መንገድ እንዴት እንደሚመለከቱት ፣ ወይም አንድ ሰው ከተከተለ አደገኛ ሊሆን ስለሚችል የሕክምና “ምክር” አንድ ሞኝ ነገር ሊሆን ይችላል። ጉዳዩ ምንም ይሁን ምን ፣ እውነታውን በማጣራት እና ትክክል ያልሆነ ወይም አሳሳች መረጃን ባለማጋራት የተሳሳተ መረጃ መስፋፋቱን ለማስቆም ሊረዱ ይችላሉ። እንደ እድል ሆኖ ፣ በመስመር ላይ የሚያዩትን መረጃ በፍጥነት እና በቀላሉ ለማረጋገጥ ወይም ለማቃለል ሊጠቀሙባቸው የሚችሉ ብዙ መሣሪያዎች አሉ።
ደረጃዎች
ዘዴ 3 ከ 3 - መጣጥፎችን መመርመር
ደረጃ 1. ብቁ መሆናቸውን ለማየት የደራሲውን ምስክርነቶች ይፈትሹ።
የደራሲውን ስም እና የታተመበትን ቀን ያካተተውን የጽሑፉን ዋና መስመር ይመልከቱ። ጽሑፉ የሚመለከተው በመስኩ ላይ ስፔሻሊስት መሆኑን ወይም ባለሙያ ከሆኑ ይወቁ። ስለ መረጃው ለመጻፍ ብቁ መሆናቸውን ለማየት ፈጣን የ Google ፍለጋን ያሂዱ። እነሱ ከሌሉ ፣ ጽሑፉ ሐሰተኛ ወይም አሳሳች መረጃ ይ containsል ማለት ነው።
- ደራሲው ጋዜጠኛ ከሆነ ፣ ከዚህ በፊት ተመሳሳይ ርዕሶችን ይሸፍኑ እንደሆነ ለማየት ምን ሌሎች ጽሑፎች እንደጻፉ ይወቁ።
- አንድ ደራሲ እንደ ዶክተር ፣ ሳይንቲስት ፣ ወይም ኤክስፐርት ሆኖ ቢዘረዘረም ፣ ምስክርነቶቻቸው እውነተኛ መሆናቸውን ለማረጋገጥ እነሱን ለማየት አንድ ሰከንድ ይውሰዱ።
- እንዲሁም የሠሩባቸውን ብቃቶቻቸውን እና የዜና ማሰራጫዎችን ለማየት የደራሲውን ሊንዲኬን መመልከት ይችላሉ።
- የተዘረዘረ ደራሲ ከሌለ ይጠንቀቁ። የተሳሳተ መረጃ ሊሆን ይችላል።
ደረጃ 2. ወቅታዊ መሆኑን ለማየት የጽሑፉን ቀን ይመልከቱ።
በመስመር መስመሩ ውስጥ ከደራሲው ስም በታች ጽሑፉ የታተመ ወይም የዘመነበት ቀን ነው። ቀኑ ወቅታዊ መሆኑን እና ጽሑፉ ጊዜ ያለፈበትን መረጃ አለመዘገቡን ያረጋግጡ። እርስዎ ሊያገ canቸው ከሚችሉት በጣም ወቅታዊ መረጃ ጋር ምንጮችን ለመጠቀም ይሞክሩ።
በአሁኑ ጊዜ ምን እየተደረገ እንዳለ ትክክለኛ ውክልና ስለማይሰጡ ጊዜ ያለፈባቸው ጽሑፎች የሐሰት ትረካ ለመግፋት ሊያገለግሉ ይችላሉ።
ደረጃ 3. ሌሎች ተዓማኒ ምንጮች መረጃውን ሪፖርት እያደረጉ መሆኑን ለማየት በመስመር ላይ ይፈልጉ።
ሌሎች ተዓማኒነት ያላቸው እና የተከበሩ የዜና ጣቢያዎች ስለ እነሱ የሚዘግቡ ከሆነ ለማየት ጽሑፉ በመስመር ላይ እየተወያየባቸው ያሉትን የይገባኛል ጥያቄዎች ወይም መረጃዎች ይፈልጉ። እነሱ ከሆኑ ፣ ሌሎች ምንጮች ስለእነሱ የይገባኛል ጥያቄዎች የሚናገሩትን ያንብቡ ወይም እያበላሹ እንደሆነ ወይም መረጃው እውነት መሆኑን ይመልከቱ። የይገባኛል ጥያቄዎችን የሚዘግቡ ሌሎች ጣቢያዎች ከሌሉ የተሳሳተ መረጃ ነው ማለት ሊሆን ይችላል።
እንደ የህክምና ወይም የፖለቲካ ዜና ያሉ ዋና ዋና ዜናዎች በብዙ የዜና ማሰራጫዎች ይሸፈናሉ። ለምሳሌ ፣ አንድ አስትሮይድ ከምድር ጋር ይጋጫል የሚል ጽሑፍ ካጋጠመዎት ፣ ግን በሌላ ቦታ ሪፖርት ሲደረግ ካላዩ ፣ ምናልባት የሐሰት ጥያቄ ሊሆን ይችላል።
ደረጃ 4. ለተጫነ ቋንቋ ጽሑፉን ያንብቡ።
ርዕሱን ይፈትሹ እና የጽሑፉን ጽሑፍ ያንብቡ። አጀንዳ ለመግፋት የተነደፈ የተጫነ ፣ አድሏዊ ቋንቋን ይመልከቱ። የሰዋስው እና የፊደል ስህተቶችን እንዲሁም ብዙ የአጋጣሚ ነጥቦችን እና ጽሑፎችን በሁሉም ካፕቶች ውስጥ ይከታተሉ ፣ ይህ ጽሑፉ ሙያዊ አለመሆኑን እና ምላሹን ለመቀስቀስ የተቀየሰ ሊሆን ይችላል።
- ስድብ እና አፀያፊ ቋንቋንም ተጠንቀቅ።
- ደካማ ሰዋስው ሙያዊ ያልሆነ የዜና ምንጭ መረጃውን ሪፖርት እያደረገ መሆኑን የሚያሳይ ምልክት ነው።
ደረጃ 5. በጽሁፉ ውስጥ ኦፊሴላዊ እና ባለሙያ ጥቅሶችን ይፈልጉ።
በዋና ዋና ዜናዎች ላይ የሚወያዩ ሙያዊ መጣጥፎች ብዙውን ጊዜ የይገባኛል ጥያቄያቸውን ለመደገፍ ወደ ሌሎች መጣጥፎች ፣ የባለሙያ አስተያየቶች ወይም ኦፊሴላዊ ሪፖርቶች ያካትታሉ። ምንም ምንጮችን ወይም ጥቅሶችን ካላዩ የተሳሳተ መረጃ መሆኑን የሚያሳይ ምልክት ሊሆን ይችላል።
በጽሁፉ ውስጥ የተጠቀሱ ምንጮች ካሉ ፣ በጽሁፉ ውስጥ ያሉትን የይገባኛል ጥያቄዎች ለማረጋገጥ ይጠቀሙባቸው።
ደረጃ 6. የይገባኛል ጥያቄን ሙሉ በሙሉ ለማረጋገጥ ወደ ዋና ምንጮች ይሂዱ።
የመጀመሪያ ምንጮች የመንግስት ሪፖርቶች ፣ የተሰበሰቡ መረጃዎች ፣ የፍርድ ቤት ሰነዶች እና ምሁራዊ የምርምር መጣጥፎችን ያካትታሉ። ከዋና ምንጮች የተገኘ መረጃ ከትረካ ጋር ሊዛመድ ይችላል። በጽሁፉ ውስጥ እየተዘገበ ያለው መረጃ ትክክለኛ መሆኑን ለማየት ዋናዎቹን ምንጮች ያንብቡ።
- አርዕስቱ ሙሉ በሙሉ ስህተት ላይሆን ቢችልም ሆን ብሎ ሊያስት ይችላል።
- ብዙውን ጊዜ መረጃ እንዲሁ በተሳሳተ መንገድ ሊታሰብ ይችላል። ለምሳሌ ፣ አንድ ጽሑፍ ለአንድ ጥናት 90% ምላሽ ሰጪዎች የሞት ቅጣትን እንደሚደግፉ መልስ ሰጥተዋል ፣ ግን 5 ሰዎችን ብቻ ከጠየቁ በእውነቱ ትክክለኛ የዳሰሳ ጥናት አይደለም።
- ለሕክምና የይገባኛል ጥያቄዎች ፣ ለምሳሌ ስለ ወረርሽኙ ወረርሽኝ መረጃ ፣ እንደ WHO ካሉ ዋና ምንጮች ጋር ተጣበቁ።
ዘዴ 2 ከ 3 - ማህደረ ትውስታዎችን እና ምስሎችን መስጠት
ደረጃ 1. እውነተኛ መሆናቸውን ለማየት ማንኛውንም ጥቅሶች ወይም የይገባኛል ጥያቄዎች ይፈልጉ።
ለተወሰኑ ሰዎች የተጠቀሱ ጥቅሶች ያሉባቸው ማህደሮች እና ምስሎች በተለይም በማህበራዊ ሚዲያ ላይ በስፋት ሊሰራጩ ይችላሉ። ማን እንደ ሆነ በትክክል የተናገረውን ለማወቅ ጥቅሱን በመስመር ላይ በፍጥነት ፍለጋ በኩል ያሂዱ። ጥቅሱ ከምስሉ ጋር የማይዛመድ ከሆነ ፣ ምናልባት የተሳሳተ መረጃ ሊሆን ይችላል።
- አንዳንድ ግራፊክስ እና ትውስታዎች ከታዋቂ ድርጅቶች የመጡትን “ውሂብ” ማጋራት ይችላሉ። ከእሱ ጋር የተያያዘ ምንጭ ከሌለ ተጠራጣሪ ይሁኑ እና መረጃውን እራስዎ ይመልከቱ።
- ምስሎች እንዲሁ ሊለወጡ ይችላሉ። ለምሳሌ ፣ የተቃውሞ ምልክቶች ምስሎች ጽሑፉን እና በምልክቶቹ ላይ ምስሎችን ለመቀየር ዶክትሪን ሊሰጡ ይችላሉ።
ደረጃ 2. አንድ ሰው ምስሉን በእውነቱ ያጣራ መሆኑን ለማየት አስተያየቶቹን ያንብቡ።
በማህበራዊ አውታረመረቦች ላይ አንድ ምስል ወይም ምስል ካጋጠሙዎት ሰዎች በላዩ ላይ የሰጡትን አስተያየት ይመልከቱ። በምስሉ ውስጥ የይገባኛል ጥያቄዎችን የሚያጠፉ ጽሑፎችን ወይም አገናኞችን የለጠፈ መሆኑን ለማየት ይመልከቱ።
- አንድ ሰው የይገባኛል ጥያቄን ስለማይስማማ ፣ እነሱ ትክክል ናቸው ማለት አይደለም። አገናኞችን የሚያካትቱ አስተያየቶችን ይፈልጉ ወይም ሌሎች ምንጮችን ያጣቅሱ።
- በአስተያየቶቹ ውስጥ ምንም ካላገኙ ተጠራጣሪ ይሁኑ እና የይገባኛል ጥያቄዎቹን ለራስዎ ይመልከቱ።
ደረጃ 3. ተዓማኒ ምንጮች ሪፖርት እያደረጉ መሆኑን ለማየት ጥያቄውን በመስመር ላይ ይፈልጉ።
በመስመር ላይ የሚጋሩ ማህደረ ትውስታዎች እና ምስሎች ማንኛውንም ማለት ይቻላል ማለት ይችላሉ ፣ ግን መረጃው ትክክል ከሆነ ፣ የባለሙያ የዜና ማሰራጫም እንዲሁ ሪፖርት ማድረጉ አይቀርም። በሜም ውስጥ የሚያዩዋቸውን የይገባኛል ጥያቄዎች ይፈልጉ እና የዜና ጣቢያዎች ወይም የመንግስት ኤጀንሲዎች ስለእሱ መጣጥፎች ካሉ ለማየት ውጤቱን ይፈትሹ።
ስለ መረጃው የሚናገሩ ሌሎች ምንጮች ከሌሉ ፣ ሐሰት ወይም አሳሳች ሊሆን ይችላል።
ደረጃ 4. የይገባኛል ጥያቄዎችን በእውነተኛ-ማረጋገጫ ድርጣቢያ ላይ ይመርምሩ።
እውነታን የሚፈትሹ ድር ጣቢያዎች የተሳሳተ መረጃን ለማቃለል እና ለመከራከር የወሰኑ ናቸው። አጠያያቂ የሆነ የይገባኛል ጥያቄ ካጋጠመዎት ፣ የትኛውም የእውነታ ማረጋገጫ ጣቢያዎች ተወያይተው ያዋረዱት መሆኑን ለማየት እሱን ለማየት ይሞክሩ።
- የእውነታ ማረጋገጫ ጣቢያዎችን ዝርዝር እዚህ ያግኙ
- አብዛኛው የእውነታ ማረጋገጫ ጣቢያዎች መረጃው ለምን ወይም እንዴት ሐሰት ወይም አሳሳች እንደሆነ ያብራራሉ ፣ ስለዚህ ለተሻለ ግንዛቤ ሙሉውን ጽሑፍ ይመልከቱ።
ደረጃ 5. ምስሉን ያጋራውን ሰው ለምንጩ ይጠይቁ።
ምስሉ በማህበራዊ ሚዲያ ጣቢያ ወይም በመስመር ላይ መድረክ ላይ ከተለጠፈ መጀመሪያ ለለጠፈው ሰው ለማነጋገር ይሞክሩ። መረጃውን ማረጋገጥ እና ምንጭ ማቅረብ ይችሉ እንደሆነ ይጠይቋቸው። እነሱ ካልቻሉ መረጃው ውሸት ወይም አሳሳች ነው ማለት ሊሆን ይችላል።
አንዳንድ ጊዜ አንድ ሰው የይገባኛል ጥያቄ እንዲያቀርብ መጠየቅ እሱን ለማረም ይረዳል። እነሱ ማረጋገጥ ካልቻሉ ፣ እነሱ እንኳን ወደ ታች ማውረድ ይችላሉ ፣ ይህም የተሳሳተ መረጃ መስፋፋቱን ለማስቆም ይረዳል።
ደረጃ 6. ከየት እንደመጣ ለማየት የተገላቢጦሽ ምስል ፍለጋን ያሂዱ።
እንደ ጉግል ወይም ቢንግ ያሉ የፍለጋ ሞተር ይክፈቱ። የምስል ዩአርኤል ይለጥፉ ወይም የተቀመጠ ምስል ይስቀሉ እና በመስመር ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ የተለጠፈበትን ቦታ ለማወቅ ፍለጋ ያሂዱ። እንደገና እየተገመገመ ያለው የድሮ ምስል ከሆነ ፣ ከዚያ የተሳሳተ መረጃ ነው። ምስሉ ከአቤቱታዎችም ጋር የተዛመደ መሆኑን ለማየት ይፈትሹ።
- ለምሳሌ ፣ በብራዚል ውስጥ የዱር እሳቶች ሆን ብለው ተጀምረዋል ፣ ግን የተገላቢጦሽ ምስል ፍለጋ ምስሉ በእውነቱ በካሊፎርኒያ ውስጥ ቁጥጥር የተደረገ ቃጠሎ መሆኑን የሚያሳይ ሚም ካለ ፣ ከዚያ የተሳሳተ መረጃ ነው።
- RevEye እያንዳንዱን የቀድሞ ምሳሌ ሊነግርዎ የሚችል ጠቃሚ ነፃ መተግበሪያ ነው ፣ ይህም በመስመር ላይ ይታያል ፣ ይህም እሱን ለማቃለል ሊረዳዎ ይችላል። ከስማርትፎንዎ ወይም ከጡባዊዎ የመተግበሪያ መደብር ማውረድ ይችላሉ።
ዘዴ 3 ከ 3 - ምንጭ መተንተን
ደረጃ 1. የባለሙያ መስሎ ለመታየት የጣቢያውን ንድፍ ይገምግሙ።
ድር ጣቢያውን ራሱ ይመልከቱ። እንደ ብዙ ብቅ-ባይ ማስታወቂያዎች ያሉ አማተር ወይም ሙያዊ ያልሆነ ጣቢያ ምልክቶችን ይፈልጉ። በገጹ ላይ ያሉትን ሌሎች አገናኞች ይመልከቱ። ከሌለ ፣ ወይም ባልተጠበቀ ቦታ ቢመሩ ፣ ጣቢያው ሐሰት ሊሆን ይችላል። ሐሰተኛ የሚመስሉ ወይም በፎቶግራፍ የተያዙ የሚመስሉ የተማሩ ምስሎችን ይፈልጉ። የፊደል አጻጻፍ እና የሰዋስው ስህተቶች እንዲሁ ይፈትሹ።
- ዊኪፔዲያ የሐሰት ዜና ድርጣቢያዎችን ዝርዝር ይይዛል። እዚህ ሊፈትሹት ይችላሉ-
- አንጀታችሁን እመኑ። ጣቢያው ረቂቅ ሆኖ ይሰማዋል? ከተገኘ በተሳሳተ መረጃ የተሞላ ሊሆን ይችላል።
ደረጃ 2. ሕጋዊ መሆኑን ለማየት በሚዲያ አድሏዊ ጣቢያ ላይ ምንጩን ይፈልጉ።
የተሳሳቱ መረጃዎችን በመስመር ላይ ለመቆጣጠር የወሰነውን የሚዲያ አድሏዊ ድርጣቢያ ይጠቀሙ። በዝርዝሩ ላይ ምንጩን ይፈልጉ እና ያደሉ ወይም የተሳሳቱ መረጃዎችን የሚያትሙ ከሆነ ይወቁ።
- በሪፖርት ውስጥ ፍትሃዊነት እና ትክክለኛነት (FAIR) አድሏዊ ሚዲያዎችን ለመለየት የተሰየመ ብሔራዊ የሚዲያ ሰዓት ቡድን ነው። እዚህ ሊጎበ canቸው ይችላሉ-
- ለተጨማሪ የሚዲያ አድልዎ ጣቢያዎች ዝርዝር https://guides.ucf.edu/fakenews/factcheck ን ይጎብኙ።
ደረጃ 3. ለማንኛውም አድሏዊነት የምንጩን “ስለ እኛ” የሚለውን ክፍል ያንብቡ።
“ስለ እኛ” ክፍል ወይም የጣቢያውን ታሪክ የሚገልጽ ገጽ ይፈትሹ። አንድ ከሌለ ጣቢያው የተሳሳተ መረጃን የሚያሳትም ምልክት ሊሆን ይችላል። በሚታተሙት ውስጥ ምንም ዓይነት ሳሎኖች ፣ ማዕዘኖች ወይም አድልዎ እንዳላቸው ለማወቅ መግለጫውን ያንብቡ።
- ለምሳሌ ፣ አንድ የድር ጣቢያ “ስለ እኛ” ክፍል ክትባቶችን ይቃወማሉ የሚል ከሆነ ፣ እነሱ ስለሚያጋሯቸው ክትባቶች በማንኛውም መጣጥፎች መጠራጠር ይፈልጋሉ።
- አንድ ገጽ አድሏዊነት ስላለው ብቻ የሚያጋሩት መረጃ የተሳሳተ ነው ማለት አይደለም። ግን አሳሳች መረጃን ያቀርባሉ ማለት ሊሆን ይችላል።
ደረጃ 4. ዓሳ የሚመስለውን ለማየት ዩአርኤሉን ይመርምሩ።
እሱን ለማረጋገጥ ለማገዝ የምንጩን ሙሉ ዩአርኤል ይመልከቱ። የጥራት ምንጭ አለመሆኑን ለማሳየት በታዋቂው የዜና ጣቢያ ዩአርኤል መጨረሻ ላይ እንደ “.co” ወይም “.lo” ያለ ተጨማሪ ኮድ ይፈልጉ።
- ለምሳሌ ፣ “cnn.com.lo” የሚል ዩአርኤል ካዩ ፣ ሲኤንኤን የማስመሰል የውሸት ጣቢያ ሊሆን ይችላል።
- የታወቁ ዩአርኤሎች እንዲሁ ጥቃቅን ልዩነቶች ይጠንቀቁ። ለምሳሌ ፣ እንደ “cbsnewsnet.org.co” ያለ ዩአርኤል ፎኒ ጣቢያ ሊሆን ይችላል።
ደረጃ 5. በጣቢያው ላይ በሚታተሙ መጣጥፎች ላይ የቋሚ መስመሮችን ይፈትሹ።
የባለሙያ ዜና ጣቢያዎች የደራሲውን ስም እና ጽሑፉ በጽሑፉ አናት ላይ የታተመበትን ቀን መስመሮችን ያካትታሉ። ባለ መስመር ከሌለ ፣ ይዘቱ የተጠቀሰው ብቁ ወይም ባለሙያ ደራሲ ስለሌለ ምንጩ እና መረጃው እምነት የሚጣልበት ላይሆን ይችላል።
